Mustafa Şahin-BİTKİSEL İLAÇLARIN YARARLARI VE ZARARLARI

BİTKİSEL İLAÇLARIN YARARLARI VE ZARARLARI


Bitkisel tedavilerin yararları hakkında bildiklerimiz genellikle kulaktan dolmadır.örneğin ekinezya (kuzey amerika anavatanlı kızılderililerin kullandığı şifalı bitki) gripal enfeksiyonun semptomlarını hafifletir;ginklo biloba belleği güçlendirir;nane merhemi göğsü yumuşatır.abd’de son on yıl içinde bitkisel özlü ilaçların satışının %83 oranında artması bu kulaktan dolma bilgilerin yayılmasından kaynaklanmaktadır.kullanıcıların pek çoğu bu ilaçların yararları konusunda kuşku duysalar da,”bunlar nasılsa doğal.bana ne zararı olabilir?” diyerek gönül rahatlığı ile denemekten kaçınmıyorlar.ancak son yıllarda yapılan araştırmalar,bunların olası zararlarının olabileceğini ortaya koydu.bu durumda çok sayıda insan kullandıkları ilaçların gerçek yararları ve olası zararları konusunda bilgi sahibi olmadan kendilerini riske atıyorlar.bilim adamlarına göre;bitkisel destek ilacı kullananların yaptığı en genel hata,aldıkları ilacın mutlaka yarar sağlayacağına inanmalarından kaynaklanıyor.daha önce amerikan sağlık enstitüsü’nün (nıh) yaptığı bir çalışmada,amerikalıların %19’unun bitkisl ilaç kullandığı ve bu ilaçları,genel durumlarını güçlendirmek için değil,spesifik bir hastalığı tedavi etmek amacı ile kullandıkları ortaya çıkmış.ancak olguların üçte ikisinde,bunların,klinik olarak bir yararının olmadığı kanıtlanmış durumda.bir ilacın yararlılığının kesinleşmesinde klinik deneyler(randomize,kesitsel,kontrollü deneyler vb..) altın standarttır.sonuçta,çok büyük miktarlarda paranın hiçbir yararı olmayan tedavilerde harcanmış olduğu da bu şekilde ortaya çıkıyor.bitkisel ilaçların;sağlıksorunlarını hafifletmek bir yana,olası riskler içerdiği de bilini,yor. “bir vitamin etkisiz ise ve zararsızsa,doktorlar ortada bir sorun olmadığını düşünürler-ben düşünmüyorum!-mş”diye konuşan mayo clinic’ten adiltya bardia,”ancak hem hastalığı iyi etmiyor,hemde zarar veriyorsa bu konuda bir şey yapma zamanı gelmiştir”diyor.bazı btkisel ilaçların,yan ekileri vardır. bunlar;m,de bulantısı ve kusmaları,karaciğer ve böbrek yetersizliği-hatta iflası!- gibi “ölümcül” tehlikeler kadar çeşitli sorunlara yol açabilirler.örneğin 2002 yılında abd gıda ve ilaç dairesi(fda) kava (hawaii’de yetişen bir bitki-nasır sökücü olarak kullanılır)kökünün karaciğer hasarına yol açtığı yönünde bir uyarı yaptı.o yıllarda kava kökü,abd’de en çok satılan on bitkisel ilaçtan biri idi.daha sonra fda,100 kişinin ölümünden sorumlu olduğu düşünülen,kilo verdiği iddia edilen çin çin kökenli efedra’yı yasakladı.benzer şekilde;hint ve çin tıbbına dayanan ayurvedik ilaç ve tedavilerin,kurşun ve civa gibi tehlikeli ağır metaller içerdikleri için riskli olabilecekleri gündeme geldi.bu arada en büyük tehlike;bitksel ilaçlarla,diğer konvansiyel ilaçların etkileşimi sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarıdır.hafif ve orta şiddette seyreden depresyona iyi geldiği ileri sürülen st.john’s wort’un bazı hıv(aids virusu) ilaçlarının ve “digoxin” ve warfarin” gibi kalb ilaçlarının etkisini azalttığı biliniyor.özetle;bitkisel ilaçların,ölümcül olabileceği göz önünde bulundurularak,bu konunun,hafife alınmaması gerekir.bu tür sorunlarla karşılaşmamak için;bitkisel ilaç almadan önce doktora danışılması,doktor sormasa bile,alınan bitkisel ilaçlar konusunda mutlaka bilgi verilmesi şarttır.bilgilendirme,özellikle yeni bir ilaç söz konusu olduğu zamanlarda önemlidir.tümünüze sağlıklı ve sorunsuz günler dileklerimle.saygı ve sevgi ile.kaynak:cumhuriyet bilim teknik/8.haziran.2007 sayı 1055/22.
Ekleyen :Mustafa Şahin